The Principal Navigations, Voyages, Traffiques and Discoveries of the English Nation Volume Ix Part 3

Erg in primis dico vidisse me magnum mare arenosum, quod de solum minuta arena sine vlla aqua c.u.m lapillorum granellis currit, et fluit per altas eleuationes, et depressiones ad similitudinem maris aquae, nec vnquam quiescit: et qud ipse non cesso stupere, inueniuntur pisces ad littus proiecti, qui c.u.m sint alterius formae et speciei, quam de nostro mari, videntur tamen gustui in edendo delicatiores. [Sidenote: In orientali India vsque hodie venti anniuersarij arenis ostia fluminum suffocant.] Nullo tamen humano ingenio videtur hoc mare transuadari, aut nauigari, aut illo piscari, sed nec propter sui longitudinem, et plura impedimenta de prope circuiri.

Item ab hoc latere maris per tres dietas habentur magnae montium alpes, inter quas venit quasi oriens de Paradiso fluuius decurrentibus petris, nihil penitus habens aquae, in quibus aestimandae sunt plurimum magnarum esse virtutum, quamuis de singulis humanae scientiae constare non potest.

Hic petrarum fluuius currit ad intercisum tempus, quasi in tribus septimanae diebus, per spatium deserti Indiae plurium dietarum, velut fluuius, quousque tandem se perdat in mare arenosum praedictum, atque ex tunc ipsi lapides penitus non comparent. Tempore autem sui cursus nullus appropinquare praesumit, prae strepitu eius et motu: sed tempore quietis aditur sine periculo vitae.

In Orientem versus fluuij originem ad ingressum deserti magni inter quosdam de montibus, cernitur grandis terrae planicies tanquam spatiosi campi totaliter arenosi, in quo videntur ad Solis ortum exurgere de arena, et secundum eleuationem Solis excrescere quaedam virgulta, atque in feruore meridiei producere fructum. Ac de illo in Solis decliuo fructus c.u.m arbustulis paulatim minui, et in occasu penitus deperire, vnde et nullus hominum audet illorum vti fructibus, ne sit quid fantastic.u.m et nociuum.

In huius deserti interioribus, vidi homines in toto syluestres, qui etsi in superioribus formam praetendere videantur humanam, descendunt in subterioribus ad formam bestiae alicuius.

Horum quidam frontes gerunt cornibus asperatas, grinientes vt ferae vel apri: alij nonnulla vti videntur loquela, quam nemo rationalium nonit, et quibusdam signis concepta depromunt. Et est illic pluralitas syluestrium canum, qui dic.u.n.tur papiones, quibus postquam edomiti, et ad venandum instructi fuerint, valent capi multae bestiae per desertum. [Sidenote: Papagalli.] Est et copiositas papingonum auium viridium in colore quas appellant phicake, et quarum diuersa sunt genera, n.o.biliores habent latas in rostro linguas, et in vtroque pede digitos duos. Et quaedam ex istis naturaliter loquuntur verba aut prouerbia, seu salutationes, in patriae idiomate, vt euidenter salutes, concedant, et reddant viatoribus, et nonnunquam debitum iter errantibus per desertum ostendant. Minus autem n.o.biles non loquuntur ex natura, sed si latas habent linguas, et non sunt vltra duorum annorum aetatis, possunt per a.s.siduitatem instrui ad loquelam.

Aliae nec loquuntur, nec eradiuntur, sed solum clamitant pro voce milui, et nisi tres digitos habent in pede.

Nota: in quarta orientali Deus dedit fratribus minoribus magnam gratiam, vnde in magna Tartaria ita expellunt ab obsessis daemones, sicut de domo canes: vnde quandoque per decem dietas ad eos adduc.u.n.tur daemoniaci alligati, et statim fratribus praecipientibus in nomine Iesu Christi, exeunt, et liberati baptizantur, et comburunt idola, et plures credunt, et quandoque exeunt idola de igne, et fratres proijciunt aquam benedictam, et clamat daemon, Vide, de meo habitaculo expellor propter fratres minores.

Ita multi credunt, et baptizantur. Odericus.

[Sidenote Melescorde Regio. Vel regionis.] Item nota: dum recederem de terra Praesbyteri Ioannis versos occidentem, applicui ad contratam vnam, quae dicitur Melescorde, quae pulchra est, et multum fertilis: inter montes duos huius contratae fecerat quidam murum circundantem montem, et in eo fontes n.o.bilissimos, et omne detectabile. Et hunc loc.u.m dicebant paradisum, sicut hic fere continetur. Ide Odericus, qui postea narrat de valle infausta in hoc se terminat.

[Sidenote: Mischorach.] Ad supradictum Indiae regnum Pentexoriae satis prope, et lata est et longa Insula, Mischorach, bonis copiose referta, de qua vnum scribo praeteritum mirum.

Ante paucos hos annos, villa.n.u.s ditissimus, sibi valde preciosum construxerat palatium, quasi pro Paradiso terrestri, circundatum, munitum fortalitijs, ac repletum omnibus corporalibus delicijs.

Illic areae, turres, camerae, cubicula, c.u.m alijs aedificijs, in multo numero, et gloria permagnifica, ac historiarum picturis, inter quas, nonnunquam prodigioso artificio bestiae et bestiolae, aues et auiculae discurrebant, volitibant, et per pugnas, garritus, collusiones, mentiebantur viuere.

[Sidenote: Ditissimi villani paradisus fict.i.tius.] Illic prata, et pometa, et seruatoria circa deliciosi collis congestum, distincta velut omni genere florum, arborum, et herbarum, c.u.m multis fontibus et riuulis, quorum perspicuitas, et fluxus in glaris suauem et auditui praestabant refectionem, et super aliquos fuerunt exceptioris artificij, circ.u.mstructi auro, et argento, et gemmis, et tres princ.i.p.ales fontes emittentes ad palatium Domini per occultas conductas, riuulos vini, lactis, et mellis.

Copiosus quoque numerus formosorum puerorum, et puellarum, aetatis inter decem et s.e.x decem annos, indutorum torquibus, et cycladibus exauratis, exercentium inter iocos cantus et spectacula, ac seruientium suo Domino prope nutum. Audiebantur ex turrium custodibus, nec non videbantur dulcisonae, symphoniae, generum diuersorum, vt certissime putares, non hominum, sed Angelorum: et in istis, ac similibus, deliciebatur iste villa.n.u.s.

Sed et aurum liuido nil iuuat, im nocet: quia enim hic inuidiae et otij facibus super ingenuitatem mentis omnium generaliter n.o.bilium principum verebatur in corde: (ingenuitas enim, et rusticitas nunquam cohabitant in cordis vno domicilio) Composuerat ista sibi in hunc finem, vt per se singulos aduocaret aliquos vasallos corpore robustos, menteque audaces, atque ad omnem proteruiam bene procliues: et cuilibet pro placitis muneribus commisit vt illum seu illum principem seu Baronem, quem dicebat sibi aduersarium, clam per insidias vel impetum, occideret, promittens quenquam post factum ad se recepturum perpetu in hunc loc.u.m: sed et velut vaticinans pseudo praedicauit, si quem illorum pro his flagitijs contigeret corporaliter tradi morti, nihilominus animam eius in hunc amoenum Paridisum recipi, et viuere in aeeternum.

[Sidenote: Mandeuillus oculatus testis.] Per hunc igitur modum nonnulis n.o.bilibus occisis, et interfectis, tandem nudabatur eius nequitia tanta, et congregati regionis Barones miserum occiderunt, eius opera destruentes.

Ipse ego inibi ductus vidi fontium loca, et multa rei vestigia.

CAPVT. 44.

De loco et dispositione vallis infaustae.

Huius ad insulae extremitates non procul a fluuio Pyson, habetur locus mirabilis pariter et terribilis, vltra omne mundanum, pene et procul: de euentibus, ac laboribus infinitis, quae mihi meisque in tempore itinerationis acciderunt hucusque subticui, c.u.m iam vnum de maioribus ecce narro.

Est illic in alpibus vallis infausta, quatuor ferme leucarum: longitudo vallis, quasi ad quatuor milliaria Lombardica, appellata vallis incantationis, seu periculosa, seu propius daemoniosa: intra quam diebus ac noctibus resonant boatus et tumultus tonitruorum, tempestatum, clamorum, et stridorum, diuersique generis sonituum terribilium, quos illic exercet mult.i.tudo spirituum malignorum.

Prope ad vallis medium sub vna rupium, apparet omni tempore visibiliter integrum ac maximum caput daemonis vsque ad humeros tantum, cuius speciem prae horrore nullus pleno intuitu huma.n.u.s audet diu oculus sustinere: nam respicientes contra aspicit truculenter, agitans oculos minaciter, tanquam ex palpebris eiecturus (quae et scintillant) flammas in altum. Totumque caput sese rotat ad minas, et variat terribiliter modum et continentiam sub repente diuersis maneriebus. Exitque de illo per totum ignis obscuratus fumo, et foetor, tantus, qud per magnum spatium viae pessimam vallem infectat.

Ingredi autem volentibus, apparet semper ad introitum vallis, magna copia auri, argenti, vasorum, vestium, et rerum pretiosarum, quas proculdubio ibi daemones confingunt, quibus et ab olim multi insipientium hominum concupiscentia tracti intrarunt, et vsque nunc intrant pro colligendo thesauro: sed de Infidelibus paucissimi reuertuntur, im nec de Christianis, qui auaritiae causa ingrediuntur: per vallis autem semitam, quae inter montes et monticulos, tortuosa et aspera est, gradientes vident, et audiunt, daemoniacos spiritus multos volutantes, et imaginibus corporum visibilium, serpentum, volucrum, vlularum, lamiarum, et huiusmodi specierum horribilium dentibus minitantes, vngulas erigentes, incognitos sibilos spirantes prope super capita ad aures transgredientium. Semperque minuitur lumen aeris, donec ventum fuerit ad terribilissimum loc.u.m capitis antedicti.

Si quis autem sincerae fidei Christia.n.u.s per contritionem veram et confessionem, se posuerit in statu saluationis, munitus corporis Christi mysterijs, ac signo crucis, c.u.m intentione ibidem agendi poenitentiam de admissis, et cauendi de admittendis, putatur posse hanc transire vallem securus quidem a morte, non tamen liber a laboribus, horroribus, et tormentis, et exire, de omnibus culpis praeteritis corruptis, ac de futuris magis solito cautus, sicut scriptum est, territi purgabuntur.

Nota aliud mirabile magnum. Vidi c.u.m irem per vnam vallem positam iuxta flumen quod egreditur de paradiso, vidi in ea multa corpora mortuorum, in qua etiam audiui multa genera Musicorum, qui ibi mirabiliter pulsabant: tantus erat ibi tinnitus Musicorum, qud incussit mihi timorem horribilem.

Est autem longitudo illius vallis quasi ad quatuor milliaria Lombardica, in qua si vnus Infidelis intrat, nunquam egreditur, sed sine mora moritur: Et licet sciui, qud intrantes moriuntur, tamen acceptaui intrare, vt viderem quid ibi esset. Dum intra.s.sem tot humana cadauera ibi vidi, quod nisi quis videret, credere non posset.

In hac valle, ab vno eius latere, vidi faciem hominis valde horribilem, qui tantum horrorem mihi incussit, qud putaui me spiritum exhalare, propter quod saepe repetij verb.u.m vitae, scilicet, verb.u.m Caro factum est.

Ad illam faciem non audebam accedere, nisi ad distantiam octo pa.s.suum: postea iui ad caput vallis, et ascendi super montem arenosum, in quo vndique circ.u.mspiciens, nihil videbam, nisi instrumenta musicalia, quae audiebam fort.i.ter pulsare. c.u.m fuissem in capite montis, reperi multum argentum congregatum ibi in similitudinem squamarum piscium, vnde posui in gremio, sed quod de ipso non curabam, dimisi illud, et sic illaesus transiui Deo concedente.

Sarraceni c.u.m hoc scirent, reuerebantur me esse baptizatum, et sanctum: mortuos nunc in valle dicebant, homines infernales.

Odericus ad literam hic terminat suum librum: non fuit tot perpessus in valle, sicut ego. Anno Domini 1331. Ianuarij nono, migrauit ad Christum, in conuentu Minorum: cuius vitam statim in fine, et vsque nunc claris miraculis diuina prouidentia approbat, et commendat, prout continebatur in quaterno, a quo concordantias hic superseminaui.

CAPVT. 45.

De periculo et tormentis in valle eadem.

Itaque dico vobis, c.u.m sodalibus, qui simul eramus, quatuordecim diuersarum nationum ante ingressum huius tanti periculi peruenissemus, nos tractatu longo, et deliberatione acuta consiliabamur, vtrumnam ingredi deberemus, et quidam affirmabant, alii ver negabant. Erant autem in numero duo deuoti fratres, de religione beati Francisci, natione Lombardi, qui videbantur pro seipsis non multum curare ingressum, nisi quia noluerunt nos animare ad ingressum, dicentes, si qui nostrum per confessionem, et Eucharistiae susceptionem se ibidem praemunirent, ingrederentur c.u.m illis: quo, ab omnibus mediante debita prouisione, quam ipsi fratres penes se gerebant peracto, parauimus mentes nostras c.u.m pedibus ad intrandum.

Sed ecce quinque de n.o.bis, duo Graeci et tres Hispani, semetipsos ab alijs segregantes, visi sunt alium requirere introitum nos praecedere cupientes, et certe nos illos exinde non vidimus, et quid eis acciderit an periculum subierint, velne ignoramus.

Nos autem nouem per vallem processimus in silentio, et c.u.m cordis ea deuotione, quam quisque sibi potuerit obtinere: et ecce in breui transacto spatio apparuerunt c.u.muli ma.s.sarum auri et argenti, et preciosorum copia vasorum. Sed dico vobis pro parte mea, quia nihil horum tetigi, reputans id fallaciam daemonum confinxisse ad mittendum concupiscentiam in cor nostram, im sine intermissione conabar cor meum custodire ad deuotionem inceptam.

Procedentibus igitur n.o.bis lux coeli minuebator paulatim et augebatur horror, quoniam prope nos vndique etiam sub pedibus nostris apparebant iacere cadauera mortuorum hominum penitus defuncta: alia adhuc spirantia, et nonulla semiuiua, super quae dum nos aliquando calcare contingeret, conquerebantur, ac dolorose submurmurabant.

Et licet non certum id habebam, aestimaui hoc fieri in parte vel in toto fictione daemonum, reputans in breui tempore tantam mult.i.tudinem hominum spontanee vallem intra.s.se, et si a longo tempore in ea perijssent putrefactos fuisse.

Erg in initio nostri processus quasi prope leucam inuenitur iter sub pedibus satis promptum, sed lumine tanquam ad medium n.o.bis sufficiente, via torquebatur nimis, et asperabatur: et ecce figurae daemonum, circ.u.m et supra in aere se ferentium, ad imagines horribilium luporum, leonum, laruarum, megerarum, iuxta cuiuscunque genus vlulantium, rugentium, stridentium, gannientium, hiantes ore, intentantes dentibus, rostris, ac vnguibus, nos terrere, mordere, discerpere, deglutire.

Quapropter pro breui interdum soluto silentio nos inuicem hortabamur, ne quis pro pusillanimitate terrori cederet, et tanto deficeret in agone. Hoc igitur modo per secundam leucam expirante n.o.bis vsque ad tenebras lumine, quousque quis vix vmbram proximi agnoscere possit, praeter praedicta in aere tormenta, incurrebant n.o.bis ad tibias, et pedes pluralitas quasi porcorum, vrsorum, et caprarum grinnientium, et impellentium nos ad lapsum, quod vel ad tertium, vel quartum, aut s.e.xtum pa.s.sum solatenus cadebamus in palmas, seu genua, vel prosternebamur in faciem, aut supini.

Ac superuenere praeter hoc ventorum turbines, fulgurum coruscationes, tonitruorum boatus, drandium casus et exundatio pluuiarum, quantas et quales nunquam accepimus in hoc mundo, quibus iactabamur, ruebamus, qua.s.sabamur, et peric.l.i.tati fuimus extra narrandum.

Interdum quoque sensimus tanquam graues baculorum ictus, per humeros, dorsa, latera, et ad renes, alij quidem grauiores, alij vt puta secundum demeritum vniuscuiusque. Et certe dum per tanta tormenta, quasi exhaustis totis viribus, iam prope medium loc.u.m vallis erat ventum, accidit repente, sub vnico instanti temporis, quibusdam nostrum expalmatio ita dura, vt omnes pariter collisi, et prostrati iaceremus in extasi per vnam vul duas forsitan horas.

Et isto defectu vidit quilibet suo modo spiritualem visionem supermirabilem, et excedentem omne dictum, et scriptum.

Ego ver de visione mea nihil ausus sum scribere, vel loqui, quia et fratres singuli inhibuerunt, nisi de his, quae corporaliter intuebamur, et pa.s.si sumus.

Grauissimum singuli sustinuimus ictum per corporis loca diuersa, vnus in facie, alius in pectore, ad costas, in dorso, vel ad humerum, et mansit cuique signum percussurae nigerrimum, ad formam virilis ma.n.u.s humanae:

[Sidenote: Mirabilis ictus.] Ictum autem meum in colli ceruice tali ac tanta pa.s.sione, vt putabam caput abscissum de corpore auolare: et hinc ad octodecimum annum mansit mihi in prima magnitudine signum: sed et vsque nunc variato colore locus ille demonstrat p.e.n.i.ssime cicatricem, donec c.u.m cadauere tota mutabitur in sepulchro: porr vbi nos ab extasi in his tenebris separauimus singuli per diuinam gratiam respirando, loquendo, palpando, erigendo nos ipsos mutua humanitate, vt potuimus, recollegimus, et cohortabamur, c.u.m subit n.o.bis apparuit sub tenebroso lumine, vel potius fumosa caligine, locus ille spatiosus mediae vallis, continens antedictum horribile caput daemonis, plenus foetore inaestimabili, et iugi occupatus exercitatione innumerorum spirituum malignorum.

Hunc ergo loc.u.m ineptum c.u.m vitare vellemus in toto nequiuimus extremitatem eius, quocunque girantes, nullus nostrorum perfecto aspectu audebat respicere quae gerebantur ibidem, quia inuadens tremor statuebat horripilationem extrahebat, sudorem, et pudorem omnes extinguere videbantur. Nec tamen potuit esse consilium de reuertendo, ne propter immutatum propositum confestim a daemonibus strangularemur.

Transiuimus, Dei gratia n.o.bis opitulante, sed non sine maximo horroris, foetorisque tormento: rursumque ex tunc procedentes nos apprehendebat tenebrosa, validaque tempestas, ventorum, coruscationum, tonitruum, grandinum, et pluuiarum, cuius, qua.s.satione collabebamur in facies, et in dorso dextrorsum, et sinistrorsum, interuoluente ad tibias, sicut prius mult.i.tudine grinnientium bestiarum, nec dubito scribere quoque amplius, quam 500. vicibus per hanc vallem quisque nostrum sternebatur ad terram.

Post ver exactam tertiam leucam, coepit n.o.bis augeri lux aeris, ex quo animosiores effecti, in vno tranquilliori loco nos parum pausantes, gratias Deo palmis extensis in caelum, reddidimus immensas, et praecipue quod nullus deesset de nouenario numero sociorum.

Nihilominus tamen spiritus in aere n.o.bis minari non cessabant, pretendentes in derisionem sua pudenda simul, et foeda virilia et posteriora.