The Esperanto Teacher: A Simple Course for Non-Grammarians Part 16

Antaux ili staris pregxejo. Antaux tiuj h.o.m.oj estas inde paroli. Ofte en la nokto sxi staris antaux la fenestro. Mi estas peka antaux vi.

Antaux unu horo. Antaux mallonge li vekigxis tre rauxka. Antaux nelonge oni vendis la domon publike. Ne iru, antaux ol vi scias, ke cxio estas en ordo. Mi devos lasi ilin elbalai la cxambron, antaux ol ni komencos danci. Mi estis tie en la antauxa jaro. Antauxe mi neniam pensis pri ricxeco. Estis al sxi, kiel la sorcxistino antauxdiris.

Li restis post la pordo. Iom post iom. Sxi komencis avide legi pagxon post pagxo. Sxi rigardis post lin kun rideto. Post kelkaj minutoj levigxis la suno. Sxi jxetis siajn brakojn posten kaj antauxen. Ni restos kelkajn semajnojn en Parizo; poste ni vojagxos en Germanujon.

LESSON 34.

Dum. Gxis. Cxirkaux.

"Dum" means "during", as "Dum mia tuta vivo", During my whole life. It is not much used as a preposition, that is, before a noun, "en la dauxro de" being better, as "En la dauxro de mia tuta vivo", In (the duration of) my whole life; or the preposition is omitted altogether, as "La tutan tagon mi laboradis", I used to work all day long. "Dum", meaning "while, whilst", is often used at the beginning of a sentence. "Dume"

means meanwhile, or, in the meantime.

"Gxis" means "till, until, up to, as far as". "Atendu gxis Sabato", Wait until Sat.u.r.day. "Iru gxis la rivero", Go as far as the river.

"Cxirkaux" means "about" or "around, somewhere near" (more or less).

"Ili ludis cxirkaux la arbo", They played around the tree. "Cxirkaux Majo ni foriros", About May we shall go away.

VOCABULARY.

koncerto : concert. vitro : gla.s.s (material).

flanko : side. globo : globe.

sorto : fate. kolekt- : collect.

radio : ray. prepar- : prepare.

kupolo : cupola, dome. pes- : weigh (something).

rublo : rouble. ekzist- : exist.

etagxo : story (of building). pere- : perish.

doloro : pain, ache. proksime : near to.

Dum la tuta tago (aux, la tutan tagon) li restis sola. Dum (aux, en la dauxro de) kelkaj monatoj, sxi ne eliradis el sia cxambro. Li dormis dum la tuta koncerto (aux, la tutan koncerton). Dum dauxris la preparoj, li estis gasto cxe la regxo. Dum li veturas sur la vojo al Grenada, en Santa Fe estas decidata lia sorto.

Ili laboradis gxis profunda nokto. La telero de la pesilo mallevigxis gxis la tero. Gxiaj radioj sin levadis gxis la kupolo. Pruntu al mi dek rublojn gxis morgaux. Li laboradis de frua mateno gxis malfrua nokto. Li batalos gxis la fino mem. Ni levadis nin cxiam pli kaj pli alte gxis la kvara etagxo. Gxi ekzistos gxis la mondo pereos.

La regxo venis cxirkaux tagmezo en la vilagxon Reading. Cxirkaux la mateno la ventego finigxis. Estos suficxe cxirkaux dek metroj. Cxiuj kolektigxis cxirkaux la vitra globo. Oni povas rigardi tre malproksime cxirkauxe. Cxirkauxe nagxis grandaj montoj de glacio. Li rigardis cxirkauxen sur cxiuj flankoj.

LESSON 35.

De. Da.

"De" means "of", "from", or "by"; it denotes (i.) "possession", as "La cxapelo de la patro", The father's hat; (ii.), "the agent of an action", as "La letero estis skribata de Johano", The letter was written by John; (iii.), "cause, Li mortis de febro", He died of fever; (iv.), "starting point, from, since", as "De tiu tempo neniu lin vidis", (Starting) from (since) that time n.o.body has seen him; "Li venis de Parizo", He came from Paris.

"Da" means "of"; it is used after words signifying quant.i.ty, when the noun following has a "general", not a "particular" sense, as "Dekduo da kuleroj", A dozen spoons; "Funto da teo", A pound of tea; "Peco da pano", A piece of bread; but if some particular tea, bread, etc., is specified, "de" must be used, as "Funto de la teo", A pound of the tea; "Peco de la pano", A piece of the bread. "La" cannot be used after "da."

VOCABULARY.

placo : place, square. peco : piece.

velo : sail. sumo : sum.

drapo : cloth. inko : ink.

ovo : egg. najbaro : neighbour.

kilometro : kilometre. mezuro : measure, bordo : sh.o.r.e. sufer- : suffer.

amaso : crowd. signif- : mean, signify.

auxtuno : autumn. nigra : black.

turo : tower. plena : full.

cxevalo : horse.

La lumo de la luno. En la mezo de la placo staris domo. Li povis havi la agxon de dekses jaroj. La tempo de ilia vivo estas ankoraux pli mallonga, ol de nia. Ili sin levis de apud la tablo. Mi pensis, ke vi de tie jam ne revenos. La sxipanoj demetis la velojn. Li deiris de la cxevalo.

Glaso de vino estas glaso, en kiu antauxe sin trovis vino, aux kiun oni uzas por vino; glaso da vino estas glaso plena je vino. Alportu al mi metron da nigra drapo. (Metro de drapo signifus metron, kiu kusxis sur drapo, aux kiu estas uzata por drapo). Mi acxetis dekon da ovoj. Tiu cxi rivero havas ducent kilometrojn da longo. Sur la bordo de la maro staris amaso da h.o.m.oj. Multaj birdoj flugas en la auxtuno en pli varmajn landojn. Sur la arbo sin trovis multe (aux multo) da birdoj. Kelkaj h.o.m.oj sentas sin la plej felicxaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. En la cxambro sidis nur kelke da h.o.m.oj. "Da" post ia vorto montras, ke tiu cxi vorto havas signifon de mezuro.

Gxi estas bela peco da sxtofo. Sur la teleron li metis milojn da pecoj da argxento. La lumoj brilas kiel centoj da steloj. Knabo acxetis boteleton da inko. Ili konstruas turetojn enhavantajn multe da cxambretoj. Li donis al ili grandan sumon da mono.

LESSON 36.

Per. Kun. Sen.

"Per" and "kun" represent different uses of our word "with," so care must be taken to use the correct word.

"Per" signifies "by means of"; it denotes the "instrument" by means of which something is done, as "Per hakilo ni hakas", By means of an axe we chop.

"Kun" means "in company with, accompanying". "Li iros kun mi", He will go with me.

"Sen" means "without" as "Teo sen sukero", Tea without sugar. It is used as a prefix to denote absence of something, as "sen-utila", without use, useless (compare with "mal", which denotes the exact opposite; "malutila" means "harmful, noxious").

VOCABULARY.

envio : envy. folio : leaf.

sxauxmo : foam, froth. fadeno : thread.

fisxo : fish. lud- : play.

vosto : tail. pentr- : paint.

pentrajxo : painting. flar- : smell (something).

regxido : prince (king's son). pel- : drive.

princo : prince. kovr- : cover.

ondo : wave. cxes- : cease.

membro : member. mov- : move (something).

tataro : Tartar. kune : together.

Mi mangxas per la busxo, kaj flaras per la nazo. Sxi surpasxis per piedo sur la serpenton. Gxi enkovris la belegan lilion per blanka sxauxmo. La korpo finigxis per fisxa vosto. Cxiuj muroj estas ornamitaj per grandaj pentrajxoj. Per tie cxi, kaj ne per alia vojo, la sxtelisto forkuris.

Per kia maniero oni povas veni en la landon de oro? Per tia maniero. Per unu vorto. La stelo Venus ekbrulis per envio.

Sxi volis ludi kun ili, sed kun teruro ili forkuris. Kun kia atento sxi auxskultis tiujn cxi rakontojn! La plej bela el ili estis la juna regxido kun la grandaj nigraj okuloj. Tien cxi alnagxis la virineto de maro kun la bela princo. Kun plezuro. Kun cxiu jaro la nombro de la membroj rapide kreskis.

La tataro restis sen bona cxevalo kaj sen mangxo. Li preskaux sen vivo estis pelata de la ondoj. Ili teksis per cxiuj fortoj, sed sen fadenoj.

Li senvorte obeis. La folioj sin movis (or "movigxis") sencxese. Li kreis sennombrajn birdojn.

LESSON 37.